guarani achegety

Guarani achegety

Guarani achegetype jajuhu 33 tai.
Peteîteî oguereko peteî pu año.
Ndaipóri tai ipu´yva.

ACHEGETY

Guarani Ñe'ê; Achegety (Alfabeto Guarani) a - ã - ch - e - ê; - g - g ; - h - i - î; - j - k - l - p - r - rr - s - t – u - û; - v - y - ỹ - ' (puso).

GUARANI ÑE'Ê ACHEGETY OREKO 12 Achegetyi (12) pu'’ae (vocales), umíva apytépe jaguereko:
Poteĩ (6) pu’'ae jurugua: a - e - i - o - u - y; ha  Poteĩ pu'’ae tĩgua: ã - ẽ - ĩ - õ - ũ - ỹ.
Pu’'ae réra ou mokõi ñe'’ẽgui: "pu" ha "ae". "Ae" ou "ha’'eño"gui. Pu’'ae hína upe ipúva ha'’eño, ipúva ijeheguirei.

 Techapyrã:
Kua = Chive vakapipopo ikua
Oke = Pe mitã oke 
Api = Mità ou mbokaja api
Ro = Peru ho’'u pohã iróva
Pytu = Haimete ñandepytupa 
Aky = Che aipo’'o umi yva aky 

Umi mokõipa peteĩ (21) tai hembýva ha'’ehína pundie (consonantes) ha umíva apytépe jajuhukuaa:

Paapy (13) pundie jurugua: ch - g - h - j - k - l - p - r - rr - s - t - v - (') puso; ha

 Poapy (8) pundie tĩgua: g̃ - m - mb - n - nd - ng - nt – ñ, oñemohendajeýva kóicha:

Irundy (4) pundie tĩguáitéva: g̃ – m – n – ñ; ha 
 (4) pundie tĩjuruguáva: mb –nd –ng –nt.
Pundie réra ou moköi ñe'’ẽgui avei: "pu" ha "ndie". "Ndie" ou "ndive"gui. Pundie he'’ise ipúva ambue ndive. Pundie oikotevẽ ambue taipúru ipu hagua. Péicha "m" hyapu ñambojoajúrõ hese umi pu'’ae (ma, me, mi, mo, mu, my).

Guarani pundiekuéra réra ja'’e hagua tekotevẽ ñambojoaju hesekuéra pu'’ae "e" (che, ge, he, je, ke, le, me, mbe, ne, nde, nge, nte, ñe, pe, re, se, te, ve). Puso añoite héra tee.

Techapyrã
Ch = chéve M = amonde P = purahéi
G  = regueru Mb = mbaraka R = ogueraha
g̃ = g̃uahẽ N = nandi RR = karréta
H = heta Nd = ndéve S = pesapymi
J = jagua Ng = angete T = tesa
K = rekueráma Nt = ohónte V = ova
L = lekaja Ñ = amoñeno ‘ = ka’i

•