martes, 25 de junio de 2013

San Juan Bautista-Misiones

San Juan Bautista-Misiones

Ojejapo: batiburrillo,caldo ava,guaripóla(bebida),aloha ha kojói (cocido haku poràva)

Mba'ehe'ê (postres)

  1. eíra kesúre
  2. eíra manduvíre
  3. andai kamby
  4. kamby arro ha kandia

 Ñe'êndy(glosario)

eíra kesúre - miel con queso
eíra manduvíre - miel con maní
andai kamby-calabaza con leche
kamby arro - arroz con leche
kandial - crema (hecho con leche,huevo,maizena o harina,vainilla o canela,azúcar,etc.)

Juegos

JUEGOS EN EL DIA DE SAN JUAN

Ñembosarái San Juan árape 

  1. Tata ári jehasa
  2. Yvyra syi
  3. Kambuchi jejoka
  4. Páila jeheréi
  5. Pelota tata
  6. Tóro kandil
  7. Ñemenda okára o casamiento koygua
  8. Carrera vosa
  9. Kure ñembohuguái
  10. Judas kái
  11. Mbokavícho (no explosivo, en forma de viborita p/asustar a la gente) oî avei temira'à(prueba)

San Juan ára

San Juan ára (día de Juan)

Comidas o platos típicos

  1. Chipa ( aramirô,mestizo,so'o,kavure,piru ha ambuéva)
  2. Pastel mandi'o
  3. Chicharô trenzado
  4. Chicharô hu'itî
  5. Pajagua mascada
  6. Sopa Paraguaya
  7. Chipa guasu
  8. Mbusia ha butifarra
  9. So'o jukysy
  10. So'o josopy (sójo)
  11. Ryguasu ka'ê 
  12. Vori-Vori ryguas
  13. Mbeju 

Ñe'êriregua-Posposiciones

Ñe'êriregua
Iñe'êpehêteíva                                                 Iñe'êpehê'etáva
Monosilábicas                                                 Polisilábicas
-----------------------------------------------------------------------------------
pe                                                                    peve
me                                                                   meve
gui                                                                   guive
re                                                                     ndive
gua                                                                  ári
ndi                                                                   rehe
'y¨                                                                    rupi
                                                                        haguà
                                                                        guarà
                                                                        gotyo
                                                                        vove
                                                                         mboyve
                                                                          rehe'y¨

Grupos vocálicos-Pu'ae Aty

     Pu'ae Aty

                                                  Pukôi-Diptongo

                                                              guereko-tener
                                                              reindy-hna.del varón
                                                              guejy-bajar

        Puapy-Triptongo

        guéi-buey
       tembiayhu-amor
       tembiguái-servidor

                                                       pukôi'y-Hiato

                                                                Karai-señor
                                                                peteî-uno
                                                                ao-ropa

guarani achegety

Guarani achegety

Guarani achegetype jajuhu 33 tai.
Peteîteî oguereko peteî pu año.
Ndaipóri tai ipu´yva.

ACHEGETY


Guarani Ñe'ê; Achegety (Alfabeto Guarani) a - ã - ch - e - ê; - g - g ; - h - i - î; - j - k - l - p - r - rr - s - t – u - û; - v - y - ỹ - ' (puso).

GUARANI ÑE'Ê ACHEGETY OREKO 12 Achegetyi (12) pu'’ae (vocales), umíva apytépe jaguereko:
Poteĩ (6) pu’'ae jurugua: a - e - i - o - u - y; ha  Poteĩ pu'’ae tĩgua: ã - ẽ - ĩ - õ - ũ - ỹ.
Pu’'ae réra ou mokõi ñe'’ẽgui: "pu" ha "ae". "Ae" ou "ha’'eño"gui. Pu’'ae hína upe ipúva ha'’eño, ipúva ijeheguirei.


 Techapyrã:
Kua
= Chive vakapipopo ikua
Oke = Pe mitã oke 
Api = Mità ou mbokaja api
Ro = Peru ho’'u pohã iróva
Pytu = Haimete ñandepytupa 
Aky = Che aipo’'o umi yva aky 


Umi mokõipa peteĩ (21) tai hembýva ha'’ehína pundie (consonantes) ha umíva apytépe jajuhukuaa:

Paapy (13) pundie jurugua: ch - g - h - j - k - l - p - r - rr - s - t - v - (') puso; ha


 Poapy (8) pundie tĩgua: g̃ - m - mb - n - nd - ng - nt – ñ, oñemohendajeýva kóicha:

Irundy (4) pundie tĩguáitéva: g̃ – m – n – ñ; ha 

 (4) pundie tĩjuruguáva: mb –nd –ng –nt.
Pundie réra ou moköi ñe'’ẽgui avei: "pu" ha "ndie". "Ndie" ou "ndive"gui. Pundie he'’ise ipúva ambue ndive. Pundie oikotevẽ ambue taipúru ipu hagua. Péicha "m" hyapu ñambojoajúrõ hese umi pu'’ae (ma, me, mi, mo, mu, my).

Guarani pundiekuéra réra ja'’e hagua tekotevẽ ñambojoaju hesekuéra pu'’ae "e" (che, ge, he, je, ke, le, me, mbe, ne, nde, nge, nte, ñe, pe, re, se, te, ve). Puso añoite héra tee.


Techapyrã
Ch = chéve M = amonde P = purahéi
G  = regueru Mb = mbaraka R = ogueraha
= g̃uahẽ N = nandi RR = karréta
H = heta Nd = ndéve S = pesapymi
J = jagua Ng = angete T = tesa
K = rekueráma Nt = ohónte V = ova
L = lekaja Ñ = amoñeno ‘ = ka’i